Κατά τη Σταύρωση του Κυρίου, οι στρατιώτες, αφού διεμοίρασαν τα ιμάτια Του, στάθηκαν με δέος μπροστά στον χιτώνα Του, «ὁ ὢν ἄρραφος, ἐκ τῶν ἄνωθεν ὑφαντὸς δι’ ὅλου», και είπαν: «μὴ σχίσωμεν αὐτόν, ἀλλὰ λάχωμεν περὶ αὐτοῦ» (Ἰω. 19,23–24).
Η Εκκλησία είδε από πολύ νωρίς στον άρραφο αυτό χιτώνα το σύμβολο της αδιαιρέτου ενότητός Της. Εκείνο, όμως, που δεν τόλμησαν να πράξουν οι εθνικοί στρατιώτες, το κατόρθωσαν αργότερα οι ίδιοι οι χριστιανοί. Μετά την παύση των διωγμών άρχισαν να αναφύονται διαιρέσεις, οι οποίες, όταν δεν θεραπεύτηκαν εντός της εκκλησιαστικής συνείδησης, παγιώθηκαν σε αιρέσεις. Διότι πνευματικός και ιστορικός κανόνας είναι ότι η διαίρεση, όταν δικαιολογείται και καλλιεργείται, καταλήγει στην αίρεση.
Ο άρραφος χιτώνας του Χριστού κομματιάστηκε σε πλήθος τεμαχίων, καθώς στην παγκόσμια ιστορία μόνον ο Χριστιανισμός εμφανίζεται διαιρεμένος σε τόσα πολλά και αντικρουόμενα σχήματα, τα οποία υποτίθεται ότι ενώνονται από ένα Πρόσωπο: Εκείνον που χώρισε την ανθρώπινη ιστορία σε προ και μετά Χριστόν εποχή.
Κι όμως, ο Κύριος δεν άφησε περιθώριο παρερμηνείας, όταν στην αρχιερατική Του προσευχή είπε: «ἵνα πάντες ἓν ὦσιν… ἵνα ὁ κόσμος πιστεύσῃ» (Ἰω. 17,21).
Η ενότητα δεν είναι δευτερεύον ζήτημα, ούτε απλή οργανωτική αναγκαιότητα· αποτελεί μαρτυρία αληθείας προς τον κόσμο.
Αυτό που κατ’ ουσίαν προβληματίζει σήμερα δεν είναι τόσο ο φόβος μιας κοινής πορείας Ανατολής και Δύσεως —αυτό που συνοπτικά αποκαλείται «ένωση Εκκλησιών»— όσο το γεγονός ότι ο φόβος αυτός λειτουργεί ως άλλοθι, ώστε να λησμονούμε πως δεν μπορούμε να ενωθούμε ούτε μεταξύ μας.
Παλαιό και νέο ημερολόγιο, εσωτερικά σχίσματα, ο εθνοφυλετισμός που καταδικάστηκε συνοδικώς, εθνικές Εκκλησίες που διεκδικούν πρωτεία και επιρροή εις βάρος των λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών, και κυρίως εις βάρος της Μητρός Εκκλησίας, του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο από το σχίσμα Ανατολής και Δύσεως μέχρι σήμερα κατέχει τα πρεσβεία τιμής και αποτελεί την πρώτη τη τάξει Εκκλησία στην Ανατολή.
Το κύρος αυτό δεν είναι αυθαίρετο. Θεμελιώνεται κανονικώς (Καν. 28 Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου) και επιβεβαιώνεται ιστορικώς. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο υπήρξε το στήριγμα πολλών τοπικών Εκκλησιών σε περιόδους κρίσεων και εσωτερικών κλυδωνισμών. Το επικαλέστηκαν όταν χρειάστηκαν βοήθεια· το αμφισβητούν, όμως, όταν η κανονική τάξη θέτει όρια στην εκκλησιαστική αυτονόμηση.
Φοβόμαστε ακόμη και να ψιθυρίσουμε τον όρο «ένωση», αλλά δεν σκανδαλιζόμαστε όταν η μία τοπική Εκκλησία εισβάλλει στα κανονικά όρια της άλλης, κατά παράβαση ιερών κανόνων (Β΄ Οικουμενική, Καν. 2). Δεν μας ενοχλεί που σε εδάφη του Οικουμενικού Πατριαρχείου αναπτύσσονται παράλληλες δικαιοδοσίες, προκαλώντας σύγχυση στους πιστούς και τραυματίζοντας την εκκλησιαστική συνείδηση.
Δεν μας προβληματίζει ότι η Εκκλησία —διότι μία είναι η Εκκλησία— βιώνει έναν εσωτερικό διχασμό· μας προβληματίζει μήπως «ενωθούμε με τον Πάπα». Λες και το μείζον εκκλησιολογικό πρόβλημα είναι μια υποθετική ένωση με τη Δύση, και όχι η υπαρκτή διάλυση της ενότητας στην Ανατολή.
Ο φόβος πολλών «χριστιανών» δεν είναι η πλάνη, αλλά η ενότητα εν τη αληθεία. Διότι η αλήθεια ελέγχει, ταπεινώνει και καλεί σε μετάνοια, ενώ η διαίρεση προσφέρει αυτάρκεια, ιδεολογική ασφάλεια και αυτοδικαίωση. Έτσι, στο όνομα της «καθαρότητας» της πίστεως, σχίζεται εκ των έσω ο χιτώνας του Χριστού.
Και όμως, η Εκκλησία δεν καλείται να επινοήσει μια νέα ενότητα, αλλά να επιστρέψει σε εκείνη που ήδη της χαρίστηκε. Να φυλάξει «τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης» (Ἐφ. 4,3). Διότι μόνον τότε ο κόσμος θα μπορέσει να πιστέψει ότι ο Χριστός δεν είναι ιδεολογία, αλλά Ζωή· και ότι ο άρραφος χιτώνας Του δεν ανήκει στο παρελθόν, αλλά παραμένει ζωντανό μέτρο κρίσεως για το παρόν της Εκκλησίας.
π. Θωμάς Ανδρέου
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου